मराठी सिनेसृष्टीतील ज्येष्ठ लोकप्रिय अभिनेत्रींपैकी एक म्हणजे प्रिया लक्ष्मीकांत बेर्डे.
नाटक, चित्रपट, राजकारण या सगळ्यांमध्ये त्या सक्रिय आहेत. त्यांनी त्यांच्या अभिनयाने मराठी चित्रपटसृष्टीतील एक सुवर्णकाळ गाजवला. प्रसिद्धीच्या शिखरावर असताना त्यांना कलाकार, तंत्रज्ञ व चित्रपटात इतर काम करणारे सर्व सामान्य लोक यांच्या असणाऱ्या गरजां व त्यांच्या अडचणीकडे त्यांचे लक्ष वेधले गेले. त्यांनी आपले अभिनयाचे काम चालू ठेवत सामाजिक जबाबदारी म्हणून सिनेसृष्टीत किंवा इतर क्षेत्रातील कलाकारांसाठी सामाजिक कार्य सुरू केले.
ग्रामीण बाजाच्या भूमिका करताना लागणारा रांगडेपणा, तरीही चेहऱ्यावर दिसणारा गोडवा, गालावर पडणारी खळी आणि आपल्या अभिनयाच्या जोरावर प्रेक्षकप्रिय झालेल्या अभिनेत्री म्हणजे प्रियाताई बेर्डे. यांचा जन्म कोल्हापूर येथे झाला, पण त्यांचे बालपण मात्र मुंबईत गेले. त्यांचे वडील अरुण कर्नाटकी हे दिग्दर्शक होते, तर आई लता अरुण या उत्तम अभिनेत्री होत्या. त्यांनी अनेक नाटकांमधून कामे केली होती. मुंबईतील राजा शिवाजी विद्यालयातूून प्रिया यांनी दहावीपर्यंतचे शिक्षण घेतले. बेबी नंदा या अभिनेत्री आत्याच्या मार्गदर्शनाने व माया जाधव या मामीकडे प्रिया अरुण नृत्य शिकल्या. माया जाधव यांच्यासमवेत वयाच्या १२ व्या वर्षापासून प्रिया अरुण यांनी नृत्याचे कार्यक्रम केले. त्यासाठी त्या पॅरिस, मॉरिशस, स्वीत्झर्लंड आदी देशांमध्ये जाऊन आल्या.
या कार्यक्रमांमध्ये नृत्य करत असतानाच त्यांना व्ही. शांताराम यांच्या ‘तेरा पन्ने’ या हिंदी मालिकेत काम करण्याची संधी मिळाली. त्यांचे हे काम चालू असतानाच त्यांना गिरीश घाणेकर व सचिन पिळगावकर यांनी ‘अशी ही बनवाबनवी’ (१९८८) या चित्रपटातील भूमिकेसाठी विचारले. पण या वेळी त्यांना वयाची अठरा वर्षेही पूर्ण झालेली नसल्यामुळे या चित्रपटाच्या करारनाम्यावर त्यांच्या वडिलांनी – अरुण कर्नाटकी यांनी सही केली. या चित्रपटातील ग्रामीण ‘कमळी’ त्यांनी नेटकेपणाने रंगवली. या चित्रपटाने त्यांना खरी ओळख मिळवून दिली. त्यानंतर त्यांना ग्रामीण ढंगाच्या भूमिकाच प्रामुख्याने मिळत गेल्या. त्यात ‘थरथराट’ (१९८९), ‘येडा की खुळा’ (१९९१), ‘शेम टू शेम’ (१९९३), ‘बजरंगाची कमाल’ (१९९४) या चित्रपटांची नावे घ्यावी लागतील. यात त्यांना साथ लाभली ती सहकलाकार लक्ष्मीकांत बेर्डे यांची. आणि पुढे तर अनेक चित्रपटांमध्ये ही जोडी वारंवार दिसत गेली.
‘जत्रा’ (२००६) या विनोदप्रधान चित्रपटात प्रिया अरुण यांनी सरपंचाची भूमिका साकारली. संपूर्ण चित्रपट विनोदावर आधारित असूनही ही सरपंच स्त्री गंभीर प्रवृत्तीची दाखवली आहे. आजूबाजूला घडणाऱ्या सर्व घटना हास्यप्रधान असूनही त्याचा आपल्या अभिनयावर परिणाम न होऊ देता गंभीर भूमिका साकारण्याचे तंत्र प्रिया बेर्डे यांनी या चित्रपटात सातत्याने सांभाळलेले दिसते. ‘फुल थ्री धमाल’ (२००८) या चित्रपटात दैनंदिन आयुष्याला कंटाळलेल्या आणि काहीतरी नवीन करण्याचा हट्ट पूर्ण करण्यासाठी आचवलेल्या तीन मैत्रिणींपैकी एकीची भूमिका प्रिया बेर्डे यांनी केली. ‘जोगवा’ (२००९) या चित्रपटात त्यांनी मुख्य देवदासी स्त्रीची भूमिका केली. ‘चल धर पकड’ (२०१०) या ग्रामीण पार्श्वभूमीच्या चित्रपटातही त्यांनी केलेली भूमिका वैशिष्ट्यपूर्ण आहे. ‘नटरंग’मधील (२०१०) त्यांनी साकारलेली आईही तंतोतंत उतरली आहे. याच दरम्यान त्यांनी ‘तमाशा’ या चित्रपटात फडावर नाचणाऱ्या तमासगिरिणीची केलेली भूमिका त्यांच्या कारकिर्दीतील वेगळ्या धाटणीची भूमिका होती. ग्रामीण ढंगाच्या भूमिकांमधून त्यांनी सातत्याने कामे केलेली असली, तरी त्या पार्श्वभूमीवर तमासगिरिणीची त्यांची भूमिका वेगळेपणाने उठून दिसते.
प्रिया बेर्डे यांनी छोट्या पडद्यावरून आपल्या अभिनय कारकिर्दीला सुरुवात केली असली तरी त्यांनी हिंदी चित्रपटसृष्टीतही पाऊल ठेवले आणि ‘मैने प्यार किया’, ‘हम आपके है कोन’ या चित्रपटांमध्येही कामे केली. मराठी व हिंदी चित्रपटात काम करत असतानाही त्यांनी दूरदर्शनवरच्या मालिकांमध्ये काम करणे चालूच ठेवले. ‘अजूनही चांदरात आहे’ या स्टार प्रवाहच्या मालिकेत त्यांनी कर्नाटकी पद्धतीची आऊसाहेब रंगवली.
चित्रपट शूटिंग वेळी महाराष्ट्र राज्याच्या प्रत्येक कानाकोपऱ्यात त्यांचे जाणे झाले. त्या ज्या ठिकाणी जात तेथील सामान्य कलाकार मग लोकनाट्यकला, पथनाट्यकला, शाहिरकला व इतरही कलाक्षेत्रातील अशाप्रकारच्या अनेक कलाकारांसोबत त्या हितगुज करत, त्यांचे प्रश्न जाणून घेत व ते सोडवण्यासाठी स्वतः सर्वतोपरी प्रयत्न करत असत.
सामाजिक जबाबदारी म्हणून याकडे बघत त्यांचे अनेकांना मदत करण्याचे त्यांचे कार्य चालू होते. पण स्थानिक पातळीवर आपण किती प्रश्न सोडवणार, काही मोठे मोठे प्रश्न असायचे, व ते सरकारकडून मंजूर करून किंवा त्यासाठी लढा द्यावा लागायचा. पण मग यासाठी कोणतेतरी राजकीय व्यासपीठ भक्कम असावे. म्हणून त्यांनी राजकीय क्षेत्रात प्रवेश केला, तेथील सर्व राजकीय क्षेत्रातील व्यक्तींशी जवळीक साधत आपल्या वैचारिकशैली व योग्य भूमिकामुळे त्यांचे एक चांगले प्रस्थ तयार झाले.
राजकीय क्षेत्रात आल्यामुळे सर्वसामान्य व इतरही कलाकार यांचे प्रश्न मांडणे व त्यांना योग्य दिशा देऊन त्यांना न्यायदानाचे काम प्रिया बेर्डे यांनी केले. त्या अगदी आजपर्यंत राजकीय व सामाजिक क्षेत्रात काम करत असताना कोणत्याही हव्यासापोटी अथवा स्वतःच्या स्वार्थासाठी कोणत्याही पदाची अपेक्षा न धरता त्यांनी त्यांचे कार्य चालू ठेवले आहे. आपण आपले कर्म करत रहायचे कोणत्याही फळाची अपेक्षा न करता, तरच आपण एक कलाकारांच्या पाठी उभी राहू शकतो, ह्या विश्वासाने त्यांनी आजपर्यंत आपलं कार्य चालू ठेवले आहे.
तळागाळातील सर्वसामान्य कलाकार ते एकडी प्रसिध्द कलाकार यांच्यासाठी व त्यांचा सरकारकडून योग्य तो मानसन्मान टिकवला जाईल, त्यांच्या कलेची सर्वाना जाणीव राहील व त्यांच्या वरील आलेल्या संकटांना तोंड देत ते सोडवत अशाप्रकारे असंख्य मराठी कलाकारांच्या पाठीमागे प्रिया बेर्डे या भक्कमपणे उभ्या राहील. आणि येणाऱ्या भविष्यात देखील त्या मागे हटणार नाही ते आपले कार्य अखंडपणे चालू ठेवणार आहेत.
आपल्या अभिनय व सामाजिक कार्यात व्यग्र असताना त्यांनी चित्रपट महामंडळच्या संचालक म्हणून काम पाहिले आहे. त्याबरोबर त्यांनी लक्ष्मीकांत बेर्डे यांच्या नावाने स्थापन केलेल्या फाउंडेशनच्या माध्यमातून अनेक सांस्कृतिक कार्यक्रमाचे त्या आयोजन करत असतात.
अशा या मराठी सिनेसृष्टीतील कलाकारांशी असलेली नाळ व त्यांच्यासाठी झटणारी अभिनेत्री आज महाराष्ट्र भाजपा सास्कृतिक प्रकोष्ठच्या प्रदेश संयोजिका म्हणून अतिशय उत्तम कार्य करत आहेत.
वर्ष | शीर्षक | भूमिका | इंग्रजी | नोट्स |
---|---|---|---|---|
1988 | आशी हि बनवा बनवी | कमळी | मराठी | |
रंगत सांगत | फुलदाणी | |||
बंदिवान मी या संसारी | तरुण कमल | |||
नशिबवान | गौरी | |||
1989 | एक गडी बाकी अनादी | सीमा किरकिरे | ||
घरकुल पुन्हा हसावे | प्रिया | |||
थरथरत | गंगा | |||
ईजा बीजा तीजा | अंबा भोसले | |||
धरला तर चवताय | मॅगी/अमृता | दुहेरी भूमिका | ||
दे धडक बी धडक | नर्तक | |||
१९९० | घनचक्कर | मनु | ||
धमाल बाबल्या गणप्याची | मालन | |||
डोक्याला ताप नाही | रंजना | |||
लपवा छपवी | मीना | |||
कुठे कुठे शोधू मी तिला | नलिनी/नाले | |||
1991 | अफलातून | बाळ | ||
येडा की खुळा | प्रिया | |||
अपराधी | सीमा | |||
शेम टू शेम | पल्लवी दादरकर/ शेवंता ओथुरकर | |||
एक पूर्ण चार अर्धा | राधा | |||
मस्करी | राणी | |||
1992 | दीदार | शीला | हिंदी | बॉलिवूड पदार्पण |
सोने की जंजीर | बसंती | |||
बीटा | चंपा | |||
एक होता विदुषक | अतिथी देखावा | मराठी | ||
1993 | अनारी | बिजली | हिंदी | |
सारेच सज्जन | सोनाली | मराठी | ||
राम रहीम | अतिथी देखावा | |||
1994 | हम आपके है कौन..! | चमेली | हिंदी | |
बजरंगाची कमळ | मैना | मराठी | ||
सोन्याची मुंबई | सखू | |||
1995 | गुड्डू | बलियाची पत्नी | हिंदी | |
धमाल जोडी | स्वाती | मराठी | ||
गंध मातेचा | पाउला | |||
1996 | जान | धन्नो | हिंदी | |
2000 | चिमणी पाखर | प्रिया पेंडसे | मराठी | विशेष देखावा |
2006 | जत्रा | बकुळाबाई/अक्का | ||
देवा शप्पथ खोत सांगेन खर संगर नाही | जानकी | |||
गृहलक्ष्मी | नर्तक | |||
2007 | जबरदस्त | जोडी जबरदस्तचे न्यायाधीश | विशेष देखावा | |
2008 | पूर्ण ३ धमाल | प्रेमा तोफखाने | ||
दम दम दिगा | प्रिया | |||
तुझ्या माझ्या संसाराला आणि काय हवा | यशोदा | |||
सकळ सावत्र | वैशाली | |||
2009 | माता एकविरा नवसाला पावली | सुमन | ||
जोगवा | शेवंता | |||
टोपी घाली रे | प्रिया | |||
लागली पैज | योजना | |||
2010 | चाल धर पाकड | शांता | ||
नटरंग | यमुनाबाई सातारकर | |||
2011 | अशी फसली ना नानाची टांग | नानी नाना जोशी | ||
तमाशा हाच खेळ उड्या | यमुनाबाई | |||
सुपरस्टार | ||||
2012 | बोकड | शिक्षक | ||
द स्ट्रगलर्स – आम्हि उद्यानाचे हिरो | ||||
उचला रे उचला | सीमा | |||
2013 | योद्धा | |||
2013 | माला अण्णा व्याचय | अण्णांची पत्नी | ||
2014 | प्रेमाचा झोलझाला | हीरा | ||
2016 | लाल इश्क | रसिका | ||
2017 | एक मराठा लाख मराठा | रुख्मणी | ||
2019 | रामपात | काळूबाई | ||
मेनका उर्वशी | तुकाराम पाटील यांच्या पत्नी | |||
2020 | अहिल्या – झुंज एकाकी | अहिल्याची आई | मराठी | |
2021 | लकडाउन सकारात्मक व्हा | राहुलची आई | मराठी |
वर्ष | शीर्षक | भूमिका | संदर्भ |
---|---|---|---|
1995 | पडोसन | कॅमिओ देखावा | [१०] |
2007 | नाना हे नाना | कादंबरी | |
2009-2011 | भाग्य लक्ष्मी | जयश्री | |
2010 | फू बाई फू | स्पर्धक | |
2012 | अजुनाही चंद्रात असे | अनयची आई | |
2014-2015 | प्रिती परी तुजवरी | प्रिती आणि परीची सासू | |
2015 | तू जिव्हाळा गुंतवावे | निनादची आई | |
2023 | सिंधुताई माझी माय | सिंधुताईंची आजी | [११] |